جلسه های ادبی و کتاب خوانی در حالی این روزها قسمتی از روم های شبکه اجتماعی کلاب هاوس را به خود اختصاص داده اند که در سالهای اخیر به دلیلهای مختلفی اغلب به تعطیلی کشیده شدند و چراغ بخش باقی مانده از آنها نیز با انتشار ویروس کرونا، بیش از یک سال است که خاموش شده.
به گزارش عاشق وب به نقل از ایسنا، کرونا علیرضا راهب (شاعر، ترانه سرا و منتقد ادبی) را برد تا او نماند و نبیند که بجای جلسه ها و انجمن های ادبی رایج در دنیای فیزیکی، چه روم هایی به نام کتاب خوانی و ادبیات با حضور افرادی که اغلب هویت چندان مشخصی ندارند در فضای مجازی پا گرفته اند؛ چون او معتقد بود هم اکنون مرکز تولید شاعر و نویسنده در ایران، دنیای مجازی است یعنی جایی که ادبیات در آن به مفهوم واقعی وجود ندارد.
او حدود ۹ ماه قبل از درگذشتش، از تعطیل شدن انجمن ادبی اش («ونداد») به سبب آن چه «زیر بلیت کسی نرفتن» عنوان می کرد گفته و معتقد بود که عده ای از دنیای مجازی با یک سری متن «مکش مرگ ما» و عاشقانه های آب دوغ خیاری و خیابانی آمده اند و بعنوان صاحب قلم و صاحب متن در دنیای مکتوب پذیرفته شده اند، چون این ها در فضای مجازی لایک و فالوئر داشته اند و همین آمار فروش شان را بالا برده است، تاجران دنیای نشر هم این ها را تحویل گرفته و «خط مبتذل افتضاحی» وسط ادبیات ایران کشیده اند که این خط پاک شدنی هم نیست.
این نوع نگاه به حضور ادبیات و کتاب در دنیای مجازی البته عقیده عده دیگری از شاعران و نویسندگان نیز هست؛ هرچند با همه این ها فضای مجازی این روزها به سبب شیوع ویروس کرونا به تنها بستر برگزاری جلسه ها و نشست های ادبی تبدیل گشته است.
در مدتی که از شروع شیوع ویروس کرونا از نوع چینی و جهش یافته انگلیسی اش در کشور می گذرد، تعدادی از نویسندگان، شاعران و منتقدان ادبی بوسیله صفحه های شخصی شان در دنیای مجازی پای ادبیات و کتاب را بیش از پیش به این فضا باز کرده اند. حالا هم چندوقتی است که کلاب هاوس بر سر زبان ها افتاده است.
هرچند به قول یکی از کاربران دنیای مجازی «من در کلاب هاوس اعتماد به نفس مردمانی را دیدم که درباره موضوع بحث، اندک فهم و دانشی ندارند اما تزهای ثقیل ارائه می دهند!» اما گاهی افراد متخصصی هم در این فضا دیده می شوند.
کلاب هاوس البته تا حالا حاشیه های بسیاری داشته است؛ از طرفی فقط به قولی «بچه پول دارها» و آیفونی ها (دارندگان سیستم عامل ios) را به بازی راه می دهد، از طرف دیگر برای ورود به آن باید دعوت نامه ای از طرف یکی از اعضا داشت که این کاربران را به فروش دعوت نامه ها به مبالغ قابل توجه کشانده است. از طرفی با همه این ها قابلیت متمایزی نسبت به دیگر شبکه های اجتماعی ارائه نمی دهد و در مواردی حتی به پای آنها هم نمی رسد. ضمنا این شبکه اجتماعی که مبتنی بر ارتباط صوتی است، رقیبی کهنه کار دارد به نام «دیسکورد» که این خود سبب ایجاد گمانه زنی ها و حاشیه هایی درباب احتمال فیلتر شدنش همانند رقیب قدیمی اش شده است. البته محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات مدتی پیش با حضور در یکی از روم های کلاب هاوس اعلام نمود که بحثی برای فیلتر این شبکه مطرح نشده است.
اما با گذر از حاشیه ها به روم های کلاب هاوس می رسیم، جایی که تا کنون حتی فضایی برای حضور عده ای از سیاستمداران کشور و دیگر افراد شناخته شده بوده است.
علی رغم این که در صداوسیما کتاب و ادبیات تنها در گوشه ای از این رسانه قرار دارد یا در سایت های سرویس دهنده همچون خدمات اشتراک ویدیو خبری از کتاب و ادبیات و حتی گاهی فرهنگ در بین دسته بندی موضوعی نیست اما در دسته بندی موضوعی این شبکه اجتماعی که انتخاب هر یک از آنها، روم های مرتبط را در اختیار شما قرار می دهد، عنوان “Arts” و در ذیل آن عنوان هایی چون “Books” و “Writing” به چشم می خورند.
از این رو در صورتیکه گفته می شود عده ای با کراوات و بی ام دبلیو (BMW)شان به کلاب هاوس آمده اند، عده ای دیگر نیز با کتاب خودشان را به این شبکه اجتماعی رسانده اند.
بخشی از روم های کلاب هاوس با محور کتاب خوانی است؛ کتاب خوانی ای که البته چندان هدفمند نیست و مثلا اگر دستت را در یکی از روم ها به نشانه تقاضا برای صحبت کردن بالا ببری، باید نزدیک ترین کتاب اطرافت را برداری و صفحه ای از آنرا بخوانی!
علاوه بر این مسئله ترویج کتاب های زرد که غالبا در فضای مجازی دیده می شود، باز هم در این شبکه قابل مشاهده می باشد و کاربران کلاب هاوس هم با وجود این که از خواص سیستم عامل داران هستند اما کتاب هایی که با خود می آورند، عامه پسند است.
عده ای هم با نگاهی دیگر به سراغ ادبیات آمده اند و به اجرای نمایشنامه در این فضا می پردازند.
در این میان تعدادی از چهره های ادبی هم از پیوستن خودشان به این شبکه اجتماعی خبر می دهند و هم جلسه های ادبی شان را که روزی روزگاری، قبل از کرونا در دنیای فیزیکی برگزار می شد به این فضا آورده اند؛ برای مثال سعید بیابانکی، شاعر و طنزپرداز که در آغازین روزهای قرنطینه خانگی سال قبل برای مخاطبانش در صفحه مجازی داستان های طنز می خواند، مدتی پیش از آمدن جلسه «ساعت شعر» که عصرهای یکشنبه در حوزه هنری برگزار می شد به کلاب هاوس آگاهی داد.
این روزها روم های مختلف دیگری نیز با کارهای مختلف مثل داستان خوانی در زمینه ادبیات و کتاب در شبکه اجتماعی کلاب هاوس فعالیت دارند. صفحه ای هم با عنوان «فرهنگسرا» مخاطبان را دو روز در هفته به کتاب خوانی دورهمی و در ایام جمعه به حافظ خوانی دعوت می کند و صفحه ای نیز به نام «مولانا» خودرا محفلی برای تامل بر اندیشه های مولانا و خوانش غزلیات شمس معرفی می کند و جلسه های شرح مثنوی دارد.
تعداد دنبال کنندگان برخی صفحه های ادبی هم در کلاب هاوس قابل توجه است؛ مثلا صفحه ای مربوط به هری پاتر (Harry potter) بیش از ۱۶هزار دنبال کننده دارد.
در یکی از روم های اجرای موسیقی زنده، مسئول صفحه کاربران را بعد از شناسایی وضعیت اجرا (از طریق مشاهده کارها در اینستاگرام) برای اجرای زنده در روم دعوت می کرد تا فضای حرفه ای حفظ شود، بنظر می رسد خصوصاً باتوجه به پنهان بودن هویت خیلی از افراد حاضر در این شبکه لازم است چنین شرایطی برای کتاب خوانی، شعرخوانی و داستان خوانی نیز فراگیر شود تا همانند تعدادی از جلسه هایی که در فضای فیزیکی هم برگزار می شدند، جمع های ادبی در فضای مجازی به سطحی نازل نرسند.
البته نباید فراموش کرد جلسه های ادبی در حالی هر روز در کلاب هاوس تعدد پیدا می کنند که هنوز درِ ورود به روی عده خیلی از علاقه مندان بسته است؛ چه بسیارند شاعران، نویسندگان، فعالان حوزه کتاب و خصوصا جوانان مستعدی که می توانند از این ظرفیت و استقبال افراد برای برگزاری جلسه های تخصصی در حوزه ادبیات و کتاب استفاده کنند اما سیستم عامل شان در را به روی شان بسته است!
در این شرایط البته مسیر پیش رو برای کلاب هاوس هنوز مه آلود به نظر می آید؛ با وجود آن چه گفته شد اما بعید نیست که پای این شبکه اجتماعی هم به فیلترینگ کشیده شود و جلسه های ادبی این فضا نیز همانند خیلی از جلسه هایی که قبل تر در فضای فیزیکی برگزار می شدند، به تعطیلی کشیده شوند. کسی نمی داند سرانجام روم های ادبی و کتاب خوانی کلاب هاوس حضور اندرویدی هاست و ارتقای سطح برگزاری جلسه ها، یا آن که خاموشی!
